Definitie

Commentaar

• Ratio legis

Volgens considerans (4) van de richtlijn 2014/17/EU:

Er zijn een aantal problemen geconstateerd op de hypotheekmarkten in de Unie die betrekking hebben op het onverantwoordelijk verstrekken en opnemen van leningen en de mogelijke ruimte voor onverantwoordelijk gedrag van marktdeelnemers, waaronder kredietbemiddelaars en niet-kredietinstellingen. Sommige problemen hadden betrekking op in vreemde valuta luidende kredieten die consumenten in die valuta waren aangegaan teneinde van de aangeboden rentevoet te profiteren, maar zonder voldoende geïnformeerd te zijn over of zonder zich voldoende bewust te zijn van het daarmee gepaarde gaande wisselkoersrisico. Deze problemen zijn zowel te wijten aan tekortkomingen van de markt en de regelgeving, als aan andere factoren zoals het algemene economische klimaat en de beperkte financiële basiskennis. Andere problemen zijn onder meer de ondoeltreffende, inconsistente of niet-bestaande regeling voor kredietbemiddelaars en niet-kredietinstellingen die woonkredieten verstrekken. De geconstateerde problemen hebben mogelijkerwijs grote macro-economische doorwerkingseffecten, kunnen leiden tot benadeling van de consument, vormen economische of wettelijke belemmeringen voor grensoverschrijdende activiteiten en creëren een ongelijk speelveld tussen de verschillende actoren.

De kredieten die voornamelijk in Hongarije worden gebruikt of het hypothecair krediet die in een vreemde valuta ter beschikking worden gesteld (in casu in Zwitserse frank) met rentevoeten die meer voordelig lijken maar die het risico van de wisselkoers verbergen, worden hier beoogd. Onder de bepalingen die worden geviseerd zijn voornamelijk de bepalingen die de kredietgever toelaten om het bedrag van elke mensualiteit te betalen aan de koers in Hongaarse Forints, die door de bank wordt gehanteerd bij de verkoop van de vreemde valuta, in Hongaarse Forints te bepalen op de dag voorafgaand aan de datum van opeisbaarheid. De vraag over de informatiekwaliteit van de consumenten en de transparantie van deze contracten zal eindelijk worden onderworpen aan het hof van justitie. In een arrest van 30 april 2014 heeft het Hof geoordeeld dat: «het vereiste dat een contractueel beding duidelijk en begrijpelijk is opgesteld aldus moet worden verstaan dat het niet alleen gebiedt dat het litigieuze beding voor de consument grammaticaal begrijpelijk is, maar ook dat de consument in staat moet zijn om er de economische gevolgen die hij ervan ondervindt kan beoordelen. (Zaak C-26/13 – arrest van het HvJ (4e kamer) van 30 april 2014 - Árpád Kásler en Hajnalka Káslerné Rábai tegen OTP Jelzálogbank Zrt - Richtlijn 93/13/EEG).

Volgens de Memorie van toelichting van 22 april 2016,

De definitie van kredietovereenkomst in vreemde valuta (het nieuwe ar tikel I.9, 90°) herneemt de definitie opgenomen onder artikel 4, 28° van de richtlijn. In de richtlijn staat “lening in vreemde valuta”. De voorkeur wordt gegeven aan het begrip “kredietovereenkomst” dat ruimer is dan “lening” en door de Europese regelgever de facto ook wordt bedoeld. De Nederlandse tekst werd lichtjes aangepast in functie van de Franse en Engelse tekst (bv. in het Engels staat er “repaid” en niet “paid off”, wat een terugbetaling en geen (kapitaals)aflossing impliceert. De ESIS opgenomen als bijlage bij dit ontwerp wordt overeenkomstig aangepast. (Memorie van Toelichting van de wet van 22 april 2016, Parl. St., Kamer, Zitt. 54, 1685/001, p.13).

• Het dekken van een bijzonder risico

Dit beschermingsregime bestaat niet voor het hypothecair krediet. Voor deze overeenkomsten van lange duur, dient men een specifieke bescherming te voorzien tegen het risico van een nadelige evolutie van de wisselkoers die op zeer belangrijke wijze de terugbetalingslast kan verzwaren. Het is dezelfde bezorgdheid als degene die ertoe heeft geleid om de veranderlijkheid van de rentevoeten te omkaderen (zie VII.143, § 3, 7°). Het risico bestaat wanneer de valuta van het krediet een andere is dan waarin de debiteur zijn inkomsten ontvangt. Deze hypothese kan zich dus voordoen zelfs wanneer het krediet werd toegekend in euro op het Belgisch territorium, bijvoorbeeld, wanneer de consument, die woonachtig is in België, een expat werknemer is die zijn loon in een andere valuta dan de euro ontvangt. Het risico bestaat eveneens wanneer het krediet wordt toegekend in een valuta die niet de valuta is van het land waar het hypothecaire krediet werd gevestigd. De begrippen de activa waaruit het krediet moet worden terugbetaald, beogen de hypothecaire zekerheidstelling die ertoe gericht is om de terugbetaling van het krediet te verzekeren.

De definitie dekt ook het geval van een krediet, dat relatief theoretisch is, dat in euro wordt toegekend aan een Belgische inwoner met een zekerheid op een goed dat zich in een niet eurozone land bevindt. Echter valt de consument die geld leent in euro om een onroerend goed te kopen in een land buiten de eurozone, maar met een hypotheek op een onroerend goed in België, niet in de definitie.

De definitie dekt eveneens, op een meer algemene wijze, het krediet dat werd toegekend in een andere valuta dan die van de Lidstaat waarin de consument woonachtig is. Als de consument woonachtig is in België, beoogt de definitie alle kredieten die werden toegekend in een andere valuta dan de euro. Dit zal bijvoorbeeld het geval zijn bij een expat werknemer, die woonachtig is in België en geld leent in US dollar voor de aankoop van een woning op het Belgisch grondgebied, omdat zijn loon in deze valuta wordt betaald. Dit zal evenzo zijn in het geval van een krediet dat in euro wordt toegekend door een kredietgever die gevestigd is op het Belgisch grondgebied aan een consument die woonachtig is in een land buiten de eurozone.

• Beschermingsmaatregel: een specifieke waarschuwing

Zonder het te verbieden in het principe, legt art. VII.134, § 5, aan de kredietgever de verplichting op om een geheel van maatregelen te voorzien om de consument te beschermen. Hoewel de verplichting is ingevoegd in de bepaling die de wettelijke vereisten betreffende de inhoud van de overeenkomst meer preciseren, bepaalt dit artikel de basisregels. De bescherming van de consument wordt vooreerst verzekerd door de verplichting tot adequate informatie. Artikel VII.124, 10°, voorziet in alle reclame een specifieke waarschuwing betreffende het feit dat mogelijke schommelingen van de wisselkoers het totale door de consument te betalen bedrag kan beïnvloeden. Een bijzondere vermelding (de aanduiding van de vreemde valuta of valuta's, met een toelichting bij de gevolgen voor de consument wanneer het krediet wordt uitgedrukt in een vreemde valuta) wordt vereist in de prospectus (VII.125, 6°). De gedetailleerde verduidelijkingen moeten op de ESIS worden vermeld (zie de vereiste vermeldingen op de ESIS).

De bijzondere risico’s van een hypothecair krediet in een vreemde valuta impliceren doorgaans ook specifieke verplichtingen in hoofde van de kredietgever in het kader van de informatieplicht en raadgevingsplicht. Het opstellen van de overeenkomst zal bovendien, op voldoende transparante wijze moeten gebeuren om de consument toe te laten het bijzonder risico van deze verrichting te kunnen beoordelen. Tijdens de uitvoering ervan, moet de kredietgever op regelmatige wijze de consument die een kredietovereenkomst in vreemde valuta heeft onderschreven, waarschuwen op een duurzame drager. Hij is verplicht dit te doen wanneer de waarde van het resterend verschuldigd saldo door de consument of de regelmatige betalingen wordt verhoogd met meer dan 20% ten opzichte van de wisselkoers die van toepassing was bij het aangaan van de kredietovereenkomst (VII.134). deze waarschuwing moet gemotiveerd zijn: het moet de consument in herinnering brengen dat hij over de mogelijkheid beschikt om het risico van de wisselkoers te beperken tot de reeds geleden verliezen door gebruik te maken van zijn recht om het krediet om te zetten naar een andere valuta. De consument dient ook herinnerd te worden aan de uitoefeningsmodaliteiten van dit recht en elk ander mechanisme dat van toepassing is om het risico van de wisselkoers waaraan de consument wordt blootgesteld te beperken.

• Een relatieve bescherming

De overeenkomst moet de consument toelaten om het risico van de wisselkoers te beperken door te vragen om de kredietovereenkomst om te zetten naar de valuta waarin hij zijn inkomsten ontvangt of naar de valuta van zijn land van domicilie of andere modaliteiten moeten worden voorzien om het risico van de wisselkoers waaraan de consument wordt blootgesteld, te beperken. De omzetting moet worden verricht tegen een wisseltarief die van toepassing is op de datum van de aanvraag van de omzetting, maar het is toegelaten om andere bepalingen in de kredietovereenkomst te voorzien. In tegenstelling tot wat er voorzien is voor de veranderlijkheid van de debetrentevoet, legt de wet dus geen enkele beperking op voor wat betreft de gevolgen van de veranderlijkheid van de wisselkoerstarieven.