24 sep. 2020

Gelieerde kredietovereenkomst

Definitie

27 jul. 2020

Artikel I.9, 64° - Gelieerde kredietovereenkomst

een kredietovereenkomst waarbij geldt dat:
a) het betreffende krediet uitsluitend dient ter financiering van een overeenkomst voor het verwerven van een bepaald goed of de verrichting van een bepaalde dienst, en
b) die twee overeenkomsten objectief gezien een commerciële eenheid vormen. Een commerciële eenheid wordt geacht te bestaan indien de leverancier of de dienstenaanbieder zelf het krediet van de consument financiert of, in het geval van financiering door een derde, indien de kredietgever bij het voorbereiden of sluiten van de kredietovereenkomst gebruik maakt van de diensten van de leverancier of dienstenaanbieder, dan wel indien bepaalde goederen of de levering van een bepaalde dienst uitdrukkelijk worden vermeld in de kredietovereenkomst;

Commentaar

Definitie

Deze definitie werd ingevoerd bij de omzetting van richtlijn 2008/48/EG door de wet van 13 juni 2010. De definitie is, woord voor woord, de herneming van de definitie onder art. 3, n) van de richtlijn. Opdat een kredietovereenkomst gelieerd zou zijn, moeten twee voorwaarden vervuld te zijn. Deze voorwaarden gelden cumulatief.

Het uitsluitend doel

Om een gelieerde kredietovereenkomst te zijn, moet de kredietovereenkomst uitsluitend dienen ter financiering van de aankoop van een goed of de levering van een dienst. Het krediet dat, zelfs in kleine mate, dient voor andere doeleinden, zal nooit een gelieerde kredietovereenkomst zijn. De Vrederechter van Comines-Warneton heeft geoordeeld dat een krediet dat er toe strekt om de aankoop van een fotovoltaïsche installatie te financieren en tot betaling van de schuld saldo verzekering om de terugbetaling van het krediet te verzekeren in geval van invaliditeit, een gelieerde kredietovereenkomst is. Hij acht dat de betaling van de verzekeringspremie een accessorium is van het enige hoofddoel dat er toe strekt de aankoop van de panelen te financieren (Vred. Comines-Warneton, 24 mei 2016, T. Vred. 2016, 504).

Specifiek vermeld: welbepaalde goederen of diensten

De definitie beoogt goederen of diensten in meervoud. Na ondervraagd te zijn door een Lidstaat, heeft de Commissie verduidelijkt dat het gebruik van het meervoud geen bijzondere draagwijdte had (Q&A, p. 8). Het uitsluitend doel kan zich dus uitstrekken tot de aankoop van één of meerdere goederen of diensten. Echter moet het wel gaan om een aankoop van welbepaalde goederen of diensten. De kredietovereenkomst beoogt dus een welbepaalde aankoop en niet de mogelijkheid om goederen of diensten in het algemeen te kopen. De lening op afbetaling die er toe strekt om een salon en een eetkamer te kopen bij verkoper X, is een gelieerde kredietovereenkomst, zelfs wanneer het de aankoop van meerdere goederen beoogt. De lening op afbetaling die strekt tot de aankoop van meubels in het algemeen, is geen gelieerde kredietovereenkomst. Voor de aankoop van fotovoltaïsche panelen, heeft de Vrederechter van Comines-Warneton geoordeeld dat de vermelding "energy@Home"in de gegeven omstandigheden, op voldoende uitdrukkelijke wijze de intentie om de fotovoltaïsche panelen te financieren aantoonde en des te meer gezien het nominale bedrag van de aankoop exact overeenstemde met het bedrag van de aankoop- en installatieofferte.

Uitsluitend doel en kredietopening

Kan de toegekende kredietovereenkomst een gelieerde kredietovereenkomst zijn? Het antwoord hierop lijkt affirmatief te zijn als de kredietopening tegelijk met de aankoop van het / de welbepaalde goed(eren) of dienst(en) wordt aangeboden en als het effectief wordt gebruikt voor dit doel, zelfs wanneer de consument, vervolgens, op elk moment nieuwe kredietopnemingen kan verrichten voor nieuwe goederen of bijkomende diensten aan te schaffen bij dezelfde verdeler of dezelfde distributieketting. Dit geldt voor de eerste aankoop middels de kredietopening. Het latere gebruik kan dus niet meer worden beschouwd als een uitsluitend gebruik voor een welbepaald doen, gezien, een ander gebruik per definitie al heeft plaatsgevonden. Als de kredietkaart andere functionaliteiten aanbiedt, zoals de mogelijkheid om cash geldopnames te verrichten, dient zij niet meer uitsluitend tot de aankoop van goederen en diensten en al het niet als een gelieerde kredietovereenkomst worden beschouwd.

Het vormen van een commerciële eenheid

De tweede voorwaarde bestaat er in dat er een commerciële eenheid wordt gevormd. Deze voorwaarde voltrekt zich wanneer:

Ofwel als de verkoper zelf het krediet voor de consument financiert: hij treedt op als verkoper-kredietgever: dit is de verkoop op afbetaling.
Ofwel als de verkoper tussenkomt bij het sluiten of bij de voorbereiding van de kredietovereenkomst. De verkoper is een kredietbemiddelaar.
Ofwel als de welbepaalde goederen of verstrekking van een welbepaalde dienst uitdrukkelijk in de kredietovereenkomst worden vermeld, hoewel de verkoper niet tussenkomt bij de onderhandeling en het sluiten van de kredietovereenkomst.

De twee eerste hypotheses beogen de klassieke gevallen van een verkoop op afbetaling of kredietovereenkomsten waarvoor de verkoper optreedt als bemiddelaar of kredietgever die wordt gelijkgesteld aan een kredietbemiddelaar. Opdat er in deze gevallen sprake zou zijn van een gelieerde kredietovereenkomst, dient het krediet toegekend zijn door of naar aanleiding van de tussenkomst van de verkoper, zonder dat er noodzakelijk een exclusieve band dient te bestaan tussen de kredietgever en de bemiddelaar (zie. Zaak C-509/07 - HvJ (1e kamer) van 23 april 2009 -Luigi Scarpelli tegen NEOS Banca SpA ) (VANNEROM J. "De exclusiviteitsverhouding tussen kredietgever en leverancier", noot onder HvJ EU, 23 april 2009, D.C.C.R. 2009 (83), 46).

Ook de kredietovereenkomst die er toe strekt om fotovoltaïsche panelen te financieren is een gelieerde overeenkomst wanneer de verkoper contact heeft opgenomen met de kredietmakelaar en over het nummer van de kredietovereenkomst beschikt die de kredietgever naar aanleiding van de verkoopovereenkomst heeft voorbereid (Vred. Comines-Warneton, 24 mei 2016, T. Vred. 2016, 504).

De derde hypothese doet zich op residuele manier voor, wanneer de verkoper niet zelf het krediet voor de consument financiert en niet is opgetreden als bemiddelaar voor het krediet. Zelfs wanneer er geen rechtstreekse band is tussen de verkoper en de kredietgever, zal de kredietovereenkomst als gelieerde overeenkomst beschouwd worden als de overeenkomst een aanwijzing bevat dat het strekt tot de financiering van de aankoop van welbepaalde goederen of de levering van een welbepaalde dienst.

Wanneer de kredietgever wordt geïnformeerd dat het doel van het krediet ertoe strekt om een roerend goed of een dienst aan te kopen, heeft hij de verplichting om dit goed of dienst in de kredietovereenkomst te vermelden met aanwijzing van de contante prijs (ENGLEBERT M., " Crédit lié au financement d'un bien ou d'un service particulier... une figure juridique complexe !", noot sub Burg. Henegouw (Bergen), 25 oktober 2017, J.L.M.B., 2019/18, 837.). Deze verplichting wordt voorzien door de artikelen VII.78, § 3, 2° en VII.134, § 3, 2°. Bij gebreke van deze vermelding kunnen de sancties voorzien door de artikelen VII.195 of VII.209 worden toegepast. Bovendien, begaat de bemiddelaar (of de kredietgever) die in de kredietovereenkomst geen melding maakt van het gefinancierde goed een inbreuk op de verplichting om aanvullende inlichtingen te verschaffen, met in het bijzonder het gebrek aan de bescherming die door art. VII.91 WER wordt verzekerd.

Ten illustratieve titel: een kredietovereenkomst kan als doel van het krediet vermelden: "transformatiewerken" of " transformatiewerken overeenkomstig de offerte nr. *** , uitgevoerd door onderneming ***, opgemaakt op ***". In het eerste geval, gaat het er niet om een specifieke dienst te financieren, hoewel in het tweede geval, de dienst als een welbepaalde dienst wordt omschreven. Zelfs als de verstrekker van de dienst niet tussenkomt in de voorbereiding of het sluiten van de overeenkomst, is de kredietovereenkomst een gelieerde kredietovereenkomst. Het volstaat dus niet dat het doel van het krediet vermeld staat in de overeenkomst (bv. aankoop van meubels), noch dat het krediet enkel dient tot de financiering van een goed. Het is dus ook noodzakelijk dat het gaat om een welbepaald goed of dienst. Dit legt uit waarom de contante prijs slechts moet vermeld worden in de precontractuele informatie en in de kredietovereenkomst wanneer het gaat om een verkoop op afbetaling of een gelieerde kredietovereenkomst, ongeacht of de verkoper als bemiddelaar is tussengekomen of het krediet uitsluitend dient tot de aankoop van een welbepaald goed of dienst die in de overeenkomst wordt vermeld.

Het regime van de gelieerde kredietovereenkomsten

Als het krediet wordt toegekend in de vorm van een betalingstermijn voor een gegeven goed of geleverde dienst, of wanneer het gaat om een gelieerde kredietovereenkomst moet de contante prijs van dit goed of dienst vermeld staan in de precontractuele informatie (VII.70, 5°) en in het contract (VII.78, § 3, 2° en VII.134, § 3, 2). Op de kredietgever rust de verplichting om zich te informeren naar het doel van het krediet alvorens het krediet toe te kennen overeenkomstig art. VII.69, §2.

De raadgevingsplicht legt op de kredietgever de verplichting op om de meest aangepaste kredietsoort, het meest aangepaste kredietbedrag te kiezen, rekening houdend met de financiële situatie van de consument op het ogenblik van het sluiten van de overeenkomst en het kredietdoel. Het doel lijkt zo noodzakelijk te zijn in de overeenkomst bij de aankoop van een goed of dienst. Het begrip gelieerde kredietovereenkomst wordt gebruikt in art. VII.92 en strekt er toe om op een quasi automatische wijze de kredietovereenkomst in vraag te stellen wanneer de consument de verkoop in vraag stelt. Volgens art. VII.92,

27 jul. 2020

Artikel VII.92

Indien de consument een contract voor de levering van een goed of de verrichting van een dienst heeft herroepen, is hij niet langer gebonden aan de daarmee gelieerde kredietovereenkomst.
Indien de onder de gelieerde kredietovereenkomst vallende goederen of diensten niet of slechts gedeeltelijk geleverd, respectievelijk verricht worden of niet met de voorwaarden van het contract voor de levering van een goed of het verrichten van een dienst in overeenstemming zijn, heeft de consument het recht om verhaal uit te oefenen bij de kredietgever, indien hij niet de genoegdoening heeft gekregen waarop hij overeenkomstig de wet of het contract voor de levering van een goed of het verrichten van een dienst recht heeft, na zijn rechten te hebben doen gelden jegens de leverancier, respectievelijk de dienstverrichter.
Elk verweermiddel kan ten opzichte van de kredietgever slechts worden ingeroepen op voorwaarde dat:
1° de consument bij een aangetekende zending, de verkoper van het goed of de dienstverlener met het oog op de uitvoering van de overeenkomst in gebreke heeft gesteld, zonder dat hij genoegdoening heeft verkregen binnen een termijn van een maand vanaf de datum van verzending;
2° de consument de kredietgever op de hoogte heeft gesteld dat wanneer hij van de verkoper van het goed of van de dienstverlener geen genoegdoening heeft bekomen overeenkomstig het punt 1°, hij de nog verschuldigde betalingen op een geblokkeerde rekening zal storten. De Koning kan de regels voor de opening en de werking van de rekening vastleggen.
De intrest opgebracht door het in deposito gegeven bedrag wordt gekapitaliseerd.
Door het enkele feit van het deposito verkrijgt de kredietgever voor elke schuldvordering wegens de gehele of gedeeltelijke niet-nakoming van de verplichtingen door de consument een voorrecht op het tegoed van de rekening.
Over het in deposito gegeven bedrag kan niet worden beschikt dan ten bate van de ene of de andere partij, mits ofwel een schriftelijke overeenkomst, gesloten nadat het bedrag op de voorvermelde rekening werd geblokkeerd, ofwel een voor eensluidend verklaard afschrift van de uitgifte van een rechterlijke beslissing wordt voorgelegd. Die beslissing is uitvoerbaar bij voorraad niettengestaande verzet of hoger beroep en zonder borgtocht, noch kantonnement.

Gelieerde kredietovereenkomst en een accessoire dienstenovereenkomst (consumentenkrediet en hypothecair krediet).

De gelieerde kredietovereenkomst is in werkelijkheid een accessoire overeenkomst aan de hoofdovereenkomst voor de aankoop van een goed of dienst. Boek VII gebruikt ook andere benamingen om de band tussen de kredietovereenkomst en de andere overeenkomsten die naar aanleiding van het krediet worden gesloten te bandrukken. De accessoire dienst die verbonden is aan de kredietovereenkomst ontwerpt een overeenkomst die een accessoire overeenkomst is aan de kredietovereenkomst, die dus de hoofdovereenkomst is. Het meest voorkomende voorbeeld is de schuldsaldo verzekering. Dit contract heeft slechts een voorwerp in zoverre er een krediet wordt toegekend.

Het Wetboek vereist dat de kost van deze accessoire dienst gelieerd aan de kredietovereenkomst wordt hernomen in het JKP (artikel I.9, 41°, e) en dat de verplichting om deze overeenkomst te sluiten wordt gepreciseerd in de reclame (art. VII.64, § 3 en VII.124, § 1, lid 2) (op zijn minst wanneer de kost van de accessoire dienst niet wordt hernomen in het JKP van de reclame) en in de precontractuele informatie (SECCI: VII.70, 11° - Prospectus: VII.125, 2e lid, 13° - ESIS: punt 8). De aanvullende uitleg moet eveneens betrekking hebben op de accessoire diensten en met in het bijzonder de indicatie van het al dan niet bestaan van de mogelijkheid om elk onderdeel afzonderlijk te beëindigen en de gevolgen voor de consument van een dergelijke procedure (VII.129). Voor de consumentenkredietovereenkomsten als voor de hypothecaire kredietovereenkomsten, dient het contract de vereiste zekerheden en verzekeringen te preciseren (VII.78, § 3, 10° en VII.134, § 3, 10°) alsook de andere contractuele voorwaarden. Als de kredietgever de nevendienst vereist, moet dit worden vermeld in de kredietovereenkomst.

Het Wetboek voorziet voor de nevendiensten een gelijkwaardige bepaling als die van art. VII.92 voor de gelieerde kredietovereenkomsten: De herroeping van de kredietovereenkomst brengt van rechtswege de ontbinding van de nevendienstovereenkomsten met zich mee (VII.83, § 3, en VII.138, § 3)

De gelieerde kredietovereenkomst en het aangehecht contract (hypothecair krediet)

Het Wetboek bevat ook onder art. VII.146, een definitie van het aangehecht contract aan het hypothecair krediet. In de zin van deze bepaling is de aangehechte kredietovereenkomst noodzakelijkerwijze (1) een verzekeringsovereenkomst (hetzij schuldsaldo verzekering, hetzij een verzekeringsovereenkomst ter dekking van het degradatie-risico van het onroerend goed dat ter waarborg wordt gesteld [bv; een brandverzekeringsovereenkomst], hetzij een borgstellingsverzekering), (2) vereist als een kredietvoorwaarde en (3) heeft het betrekking op een hypothecair krediet met onroerende bestemming. Het betreft hier ook om een contract dat een accessorium is aan de kredietovereenkomst. Voor meer commentaar, verwijzen wij de lezer naar de commentaar op art. VII.146.

De gelieerde kredietovereenkomst en het toegevoegd contract (hypothecair krediet)

Het toegevoegde contract, is een accessoire overeenkomst aan de kredietovereenkomst (en kan slechts een levensverzekeringsovereenkomst zijn, of een kapitalisatieovereenkomst of een andere overeenkomst om spaargeld op te bouwen) waarvan het voorwerp er toe strekt om het kapitaal weder samen te stellen bij de einddatum van de lening. Het is dus een accessoire overeenkomst van de kredietovereenkomst.

Regime van de kredietovereenkomsten die tot doel hebben om een goed of een dienst te financieren, zonder een gelieerde kredietovereenkomst te zijn

Deze hypothese zal zich voordoen ofwel omdat het doel van de kredietovereenkomst niet uitsluitend de verkoop van een goed beoogt ofwel, omdat het goed of de dienst slechts in algemene bewoordingen wordt voorgesteld. In deze gevallen zal het feit dat de consument afstand doet van zijn aankoop, niet automatisch leiden tot de beëindiging van de kredietovereenkomst. Om zich terug te trekken van de kredietovereenkomst, zal de consument gebruik moeten maken tot het herroepingsrecht zoals voorzien onder art. VII.83 - in zoverre hij zich nog bevindt binnen de termijn van 14 dagen – of het verschuldigd kapitaalsaldo van de kredietovereenkomst van bepaalde duur vervroegd terugbetalen (VII.96 - VII147/11), of de kredietovereenkomst van onbepaalde duur beëindigen volgens de modaliteiten zoals voorzien onder art. VII.98. Voor de verkoopovereenkomst van goederen of diensten op afstand echter, laat de uitoefening van het herroepingsrecht het toe om de kredietovereenkomst te beëindigen (art. VI.52, § 2)

Artikel VI.52, § 2: Onverminderd de toepassing van artikel VII. 92, eerste en tweede lid, stelt de uitoefening door de consument van zijn herroepingsrecht voor een overeenkomst op afstand overeenkomstig de artikelen VI.47 tot en met VI.52, § 1, automatisch een einde aan elke aanvullende overeenkomst, zonder kosten voor de consument, behoudens de kosten bedoeld in artikel VI.50, § 2, en artikel VI.51.

Artikel VI.50, §2:Onverminderd paragraaf 1 wordt van de onderneming niet verlangd de bijkomende kosten terug te betalen, als de consument uitdrukkelijk voor een andere wijze van levering dan de door de onderneming aangeboden goedkoopste standaardlevering heeft gekozen.

Artikel VI.51:

§ 1. Onverwijld en in elk geval binnen 14 dagen na de dag waarop hij zijn beslissing om de overeenkomst te herroepen overeenkomstig artikel VI.49 aan de onderneming heeft meegedeeld, zendt de consument de goederen terug of overhandigt die aan de onderneming of aan een persoon die door de onderneming gemachtigd is om de goederen in ontvangst te nemen, tenzij de onderneming aangeboden heeft de goederen zelf af te halen. De termijn is in acht genomen wanneer de consument de goederen terugstuurt voordat de termijn van 14 dagen is verstreken.
De consument draagt alleen de directe kosten van het terugzenden van de goederen, tenzij de onderneming ermee instemt deze kosten te dragen of de onderneming heeft nagelaten de consument mee te delen dat deze laatste de kosten moet dragen.
§ 2. De consument is alleen aansprakelijk voor de waardevermindering van de goederen die het gevolg is van het behandelen van de goederen dat verder gaat dan nodig was om de aard, de kenmerken en de werking van de goederen vast te stellen. De consument is in geen geval aansprakelijk voor waardevermindering van de goederen wanneer de onderneming heeft nagelaten om overeenkomstig artikel VI.45, § 1, 8°, informatie over het herroepingsrecht te verstrekken.
§ 3. Indien een consument het herroepingsrecht uitoefent nadat hij een verzoek overeenkomstig artikel VI.46, § 8, heeft gedaan, betaalt de consument de onderneming een bedrag dat evenredig is aan hetgeen reeds is geleverd op het moment dat de consument de onderneming ervan in kennis heeft gesteld dat hij zijn herroepingsrecht uitoefent, vergeleken met de volledige uitoefening van de overeenkomst. Het evenredige bedrag dat de consument aan de onderneming moet betalen wordt berekend op grondslag van de totale prijs zoals vastgelegd in de overeenkomst. Als de totale prijs excessief is, wordt het evenredige bedrag berekend op grondslag van de marktwaarde van het geleverde.
§ 4. De consument draagt geen enkele kost voor:
1° de uitvoering van diensten, of de levering van water, gas of elektriciteit, wanneer deze niet in beperkte volumes of in een bepaalde hoeveelheid gereed voor verkoop zijn gemaakt, of van stadsverwarming, die geheel of ten dele, tijdens de herroepingstermijn zijn verleend, indien
a) de onderneming heeft nagelaten de informatie overeenkomstig artikel VI.45, § 1, 8° of 10° te verstrekken, of
b) de consument er niet uitdrukkelijk om heeft verzocht met de uitvoering van de dienst te beginnen tijdens de herroepingstermijn overeenkomstig artikel VI.46, § 8; of
2° de volledige of gedeeltelijke levering van digitale inhoud die niet op een materiële drager is geleverd, indien:
a) de consument er van te voren niet uitdrukkelijk mee heeft ingestemd dat de uitvoering kan beginnen vóór het einde van de in artikel VI.47 bedoelde periode van 14 dagen; of
b) de consument niet heeft erkend zijn recht op herroeping te verliezen bij het verlenen van zijn toestemming, of
c) de onderneming heeft nagelaten bevestiging te verstrekken overeenkomstig artikel VI.46, § 7.
§ 5. Tenzij anders bepaald in artikel VI.50, § 2, en in dit artikel, kan de consument in geen enkel opzicht aansprakelijk worden gesteld ingevolge de uitoefening van zijn herroepingsrecht.